Ngày nay chúng ta tiếp nhận ba loại giáo dục khác nhau hoặc mâu thuẫn nhau : Giáo dục của cha, của thầy giáo và của xã hội. Những điều xã hội dạy ta làm đảo lộn tất cả tư tưởng của cha ta và thầy giáo ta. Về mặt nào đó ta thấy những điều cam kết trong tôn giáo thật tương phản với những điều cam kết trong xã hội....
Trong chính thể cộng hòa người ta cần đến tất cả sức mạnh của giáo dục. Sự sợ hãi trong chính thể chuyên chế do trừng phạt và đe dọa mà sinh ra. Danh diện trong chính thể quân chủ là do các dục vọng kích thích, và nó cũng kích thích laij dục vọng. Nhưng đạo đức trong chính thể cộng hòa lại là sự đấu tranh với bản thân mình; đó là chuyện rất khó.
Có thể định nghĩa đạo đức chính trị là tình yêu pháp luật và tình yêu tổ quốc. Tình yêu ấy đòi hỏi luôn đặt lợi ích chung lên lợi ích của cá nhân. Tình yêu ấy đặc biệt phù hợp với các chính thể dân chủ. Ở đây vận mệnh của mỗi chính thể được giao cho mỗi công dân, mà chính thể là đủ mọi thứ trên đời, muốn bảo vệ nó thì phải yêu mến nó.
Chưa bao giờ nghe một ông vua không yêu chính thể quân chủ, một nhà độc tài lại ghét chính thể chuyên chế.
Trong chính thể cộng hòa, tất cả tùy thuộc ở tình yêu trong sáng nói trên, do đó mà phải quan tâm đến giáo dục. Muốn cho trẻ em có được tình yêu luật pháp và Tổ quốc thì cái chắc chắn là các ông bố trong gia đình phải có tình yêu ấy đã !
Thầy giáo trao kiến thức cho các em, lại còn phải gợi cho các em sự ham mê, hứng thú nữa kia. Không làm được điều này là vì sự giáo dục trong gia đình bị hủy hoại bởi những tình cảm ngoại lai.
Không phải người ta sinh ra đã mất gốc, mà vì những con người thành nhân trước đó đã bị hư hỏng.
Tinh thần pháp luật của Montesqieu (Quyển 4- Chương 4,5) bản dịch của Hoàng Thanh Đạm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét